سید احمد اصفهانی متخلص به هاتف از سادات حسینی است

اصل خاندان او چنانکه از تذکره ها بر میاید از قصبه اردوباد آذربایجان بوده که در زمان پادشاهان صفوی از آن سامان به اصفهان آمده و در این شهر مسکن گزیده اند

هاتف در نیمه اول قرن دوازده هم در اصفهان زاده شد و در جوانی به تحصیل ریاضی و حکمت و طب پرداخت و در این فنون گویا از محضر میرزا محمد نصر اصفهانی استفاده کرده است . و در شعر استاد راهنمای او مشتاق بوده است

در حلقه درس این دو استاد  با صباحی و اذر و صهبا دوستی تمام یافته و رشته این دوستی تا پایان عمر پایدار ماند و چنانک از برخی اشعار او بر میاید وی در آخر عمر به یک جا قرار نداشته و غالبا بین شهر های اصفهان ، قم و کاشان در سفر و رفت و آمد بوده و سرانجام در سال 1163 - 1198 هجری - در قم چشم از جهان فرو بست و در همانجا به خاک سپرده شده است

هاتف یکی از معروف ترین شاعران دوره زندیه است . وی در سرودن انواع غزل و قصیده ، رباعی و ترجیح بند تواناست . از او قصاید و قطعاتی نیز به زبان عربی بر جای مانده است

هاتف از نظر لفظ و معنی پیرو سعدی است . غزلهای  وی از غزلهای شیخ ماثر است و گاهی تعبیرات سعدی را با بیانی دیگر در ابیات خو مینشاند . هر چند که هاتف در شیوه سخن سرایی ، سبک عراقی را برگزیده است اما از نفوذ شیوه سخن سرایان عهد خود نیز بر کنار نمانده و غزلهای وی در زیر نفوذ شیوه شعرایی مانند کلیم و صائب ردیف های اسمی پیدا کرده ایت و در دیوان او غزل بی ردیف نادر است ولی قصاید وی هیچکدام ردیف ندارد

شهرت عمده هاتف به واسطه ترجیح بند عرفانی اوست که بهترین نمونه های اسن شعر به شمار میرود ، این ترجیح بند عارفانه به لحاظ اسلوب کلام ترکیب الفاظ و هم از لحاظ معانی و مفاهیم لطیف نظر همه سخن سنجان را به خود جلب کرده و موجب شهرت هاتف گردیده است 0

ای فدای تو هم دل و هم جان                        وی نثار رهت همین و همان

دل فدای تو چون تویی دلبر                         جان نثار تو چون تویی جانان3

دل رهاندن ز دست تو مشکل                       جان فشاندن به پای تو آسان

راه وصل تو، راه پرآسیب                          درد عشق تو‚ درد بی درمان

بندگانیم جهان و دل بر کف                        چشم بر حکم و گوش بر فرمان

گر دل صلح داری اینک دل                        ور سر جنگ داری اینک جان

دوش از سوز عشق و جذبه شوق               هر طرف می شتافتم حیران

اخر کار شوق دیدارم                               سوی دیر مغانم کشید عنان

چشم بد دور، خلوتی دیدم                         روشن از نور حق، نه از نیران

هر طرف دیدم آتشی کان شب                    دید در طور موسی عمران

پیری آنجا به آتش افروزی                       به ادب گرد پیر مغبچگان

همه سیمین عذرا و گل رخسار                 همه شیرین زبان و تنگ دهان

عود و چنگ و نی و دف و بربط              شمع و نقل و گل و مل و ریحان

ساقی ماه‌روی مشکین‌موی                     مطرب بذله گوی و خوش‌الحان

مغ و مغ‌زاده، موبد و دستور                  خدمتش را تمام بسته میان

من شرمنده از مسلمانی                        شدم آن جا به گوشه‌ای پنهان

پیر پرسید کیست این؟ گفتند:                  عاشقی بی‌قرار و سرگردان

گفت: جامی دهیدش از می ناب               گرچه ناخوانده باشد این مهمان

ساقی آتش‌پرست آتش دست                  ریخت در ساغر آتش سوزان

چون کشیدم نه عقل ماند و نه هوش        سوخت هم کفر ازان و هم ایمان

مست افتادم و در آن مستی                   به زبانی که شرح آن نتوان

این سخن می‌شنیدم از اعضا                 همه حتی الورید و الشریان

که یکی هست و هیچ نیست جز او          وحده لااله الاهو

دوش رفتم به کوی باده فروش                   ز آتش عشق دل به جوش و خروش

محفلی نغز دیدم و روشن                         میر آن بزم پیر باده فروش

چاکران ایستاده صف در صف                   باده خوران نشسته دوش بدوش

پیر در صدر و می‌کشان گردش                 پاره‌ای مست و پاره‌ای مدهوش

سینه بی‌کینه و درون صافی                    دل پر از گفتگو و لب خاموش

همه را از عنایت ازلی                          چشم حق‌بین و گوش راز نیوش

سخن این به آن هنیالک                        پاسخ آن به این که بادت نوش

گوش بر چنگ و چشم بر ساغر              آرزوی دو کون در آغوش

به ادب پیش رفتم و گفتم:                      ای تو را دل قرارگاه سروش

عاشقم دردمند و حاجتمند                      درد من بنگر و به درمان کوش

پیر خندان به طنز با من گفت:                ای تو را پیر عقل حلقه به گوش

تو کجا ما کجا که از شرمت                   دختر رز نشسته برقع‌پوش

گفتمش سوخت جانم، آبی ده                  و آتش من فرونشان از جوش

دوش می‌سوختم از این آتش                 آه اگر امشبم بود چون دوش

گفت خندان که هین پیاله بگیر               ستدم گفت هان زیاده منوش

جرعه‌ای درکشیدم و گشتم                   فارغ از رنج عقل و محنت هوش

چون به هوش آمدم یکی دیدم              مابقی را همه خطوط و نقوش

ناگهان در صوامع ملکوت                  این حدیثم سروش گفت به گوش

که یکی هست و هیچ نیست جز او        وحده لااله الاهو