شما اینجا هستید : آموزش شعر

برای ویرایش این بلوک به قسمت تنظیمات بلوک های دلخواه > بلوک فروشگاه شماره 2 مراجعه فرمایید.

بوی جوی مولیان آید همی ------ یاد یار مهربان آید همی

این شعر منسوب به رودکی را که همراه با چنگ خوانده میشده شاید بتوان تصنیف دانست و از آن به بعد نیز عده ای از شاعران اشعار خویش را همراه با عود و چنگ می خوانده اند.

در قرن ششم و هفتم تصنیف سرائی معمول بوده چنانکه دولتشاه سمرقندی نوشته است عبدالقادر عودی برای ابن حسام هروی (متوفی به سال 737- ه � ق) تصنیفی سرود.

در روزگار صفویه نیز سرودن تصنیف معمول و متداول بوده است از جمله تصنیف سازان می توان به شاهمراد خوانساری اشاره کرد که تصنیف های متعددی را سرود.

در عهد زندیه تصنیف های زیادی درباره رشادت لطفعلی خان زند سروده شد.

 

بحر طویل نوعی شعر یا نثر موزون در ادبیات فارسی است. قالب بحر طویل بیشتر برای بیان سخنان طنز یا هزل کاربرد دارد. اما برخی شعرهای جدی تر مانند مرثیه ها و مُناظره‌ها نیز با قالب بحرطویل نوشته شده اند [۱].
بحر طویل قالبی شعری است که در آن برخلاف ساير قالب های شعر سنتی فارسی، مصراع های مساوی و بیت وجود ندارد. در عوض، بحر طويل از يک يا چند قسمت با نام بند تشکيل می‌شود.
سرودن بحر طویل از دوره صفویه به بعد مرسوم شده است.

"غزل" در لغت به معنی "حدیث عاشقی" است. در قرن ششم که قصیده در حال زوال بود "غزل" پا گرفت و در قرن هفتم رسما قصیده را عقب راند و به اوج رسید.

در قصیده موضوع اصلی آن است که در آخر شعر "مدح" کسی گفته شود و در واقع منظور اصلی "ممدوح" است اما در غزل "معشوق" مهم است و در آخر شعر شاعر اسم خود را می آورد و با معشوق سخن می گوید و راز و نیاز می کند.
این "معشوق" گاهی زمینی است اما پست و بازاری نیست و گاهی آسمانی است و عرفانی.

معرفي قالب قصيده

شعري است بر يك وزن و قافيه با مطلع مصّرع درباره ي موضوع و مقصودي خاص همچون ستايش يا نكوهش ، تهنيت يا تعزيت ، شكر يا شكايت ، فخر يا حماسه ، پند و حكمت يا مسائل اجتماعي و اخلاقي و عرفاني ، در حداقل پانزده ، شانزده بيت و به طور متوسط از بيست تا هفتاد هشتاد بيت . كمي يا زيادي بيت ها ي قصايد بستگي دارد به اهميت موضوع ، قدرت و قوت طبع شاعر ونوع قافيه و اوزان شعري . از همين روست كه در ديوان شاعران قصيده سرا به قصيده هاي كمتر از بيست بيت يا متجاوز از 170 يا 200 بيت برمي‏خوريم .
قصيده از حيث مضمون و محتوا ، از آغاز تا امروز ، دستخوش دگر گوني هايي شده است كه مي‏توان به اجمال آن را چنين بيان كرد :
الف) در روزگار سامانيان اغلب ، مدح و ستايش در حد اعتدال و مبالغه هاي شاعرانه بود ؛
ب) در دوران غزنويان و سلجوقيان ، مدح و ستايش سلاطين ووزارا و امرا در قصايد با تملق و چاپلوسي به حد غلو ، و افراط در طرح تقاضا به حد سوال و تكدي همراه بود ؛
ج) ناصر خسرو ، با ايجاد تحول و انقلاب در مضمون قصيده ، آن را در خدمت توجيه و تبيين مباني اعتقادي آيين اسماعيليان در آورد
د) سنايي قالب قصيده را به مضامين ديني و عرفاني و زهديات و قلندريات تخصيص داد و شيوه‏ي او به وسيله عطار ، شمس مغربي ، اوحدي ، خواجو ، جامي و ديگران دنبال شد ؛
هـ) سعدي و به تبع او سيف فرغاني قصيده را بيشتر در استخدام طرح مسائل اخلاقي و اجتماعي در آوردند؛
و) ار دوران مشروطيت به اين سو ، قصيده بيشتر در خدمت مسائل سياسي و اجتماعي و ميهني وملي وستايش آزادي قرار گرفت و در تهييج عواطف و احساسات و تنوير افكار جامعه‏ي كتابخوان نقش بسزايي داشت . شاخص ترين قصايد از اين نوع را مي توان در ديوان ملك الشعر اي بهار سراغ گرفت .
نمودار قافيه ها:
-------------------- × ------------------- × مطلع
-------------------- ------------------- ×
-------------------- -------------------× تغزل و تشبيب
-------------------- -------------------×
-------------------- -------------------× تخلص(گريزشاعر)
-------------------- -------------------× تنه اصلي قصيده
-------------------- -------------------×
-------------------- -------------------×
-------------------- -------------------×مقطع (تخلص شاعر) نمونه :
بس بــگرديد و بــگردد روزگاردل به دنيا در نـــبندد هوشيار
اي كه دستت مي رسد كاري بكنپيش ازآن كز تو نيايد هيچ كار
اينكه در شه نامه ها آورده انــدرســـتم و رويينه تن اسفنديار
تا بدانند ايـــن خداوندان مـــلككز بسي خلق است دنيا يادگار
اين همه رفتند و ماي شوخ چشمهيچ نگرفتيم از ايشان اعتبار ... (سعدي)